Người hướng nội và niềm vui ngày Tết
Ngày Tết có lẽ là một ngày đặc biệt duy nhất trong năm khi là dịp để mọi thành viên trong gia đình tụ họp và gặp gỡ bạn bè của mình lâu ngày không hề nói chuyện hoặc nhìn thấy nhau. Người hướng nội cũng tận hưởng thời gian này như thời điểm trong năm để vừa tận hưởng không khí Tết cổ truyền đầm ấm đầy yêu thương bằng sự tĩnh lặng nhưng đồng thời họ vẫn có thể giữ được yên tĩnh giúp cho bản thân luôn được tươi mới và tràn đầy năng lượng mỗi khi bước ra ngoài.
Nói thật lòng, lau dọn đồ đạc, trang hoàng nhà của đón Tết lại là những hoạt động tôi yêu thích nhất trước thời điểm giao thừa đón năm mới. Nghe có vẻ ngược đời, vì các công việc này thường khiến nhiều người cảm thấy rất mệt mỏi chứ chẳng lấy gì làm thích thú bao giờ. Ngược lại với tôi lại có chút khác biệt. Tôi thường chọn bản nhạc yêu thích nhất rồi vặn volume vừa phải, mở bừng sáng căn phòng để ánh mặt trời có thể vươn tới mọi ngóc ngách hết trong nhà. Vừa lau dọn, tôi nhìn những vệt bẩn trên tường, trên sàn nhà, trên cửa gỗ, cửa kính bị tẩy bay và nhường chỗ cho sự sáng bóng, thơm tho. Đó là một cảm giác khoan khoái dễ chịu dù cho phải hoạt động tay chân nhiều nhưng vẫn thấy rất hào hứng. Thậm chí có những thứ mà tôi rất thích như có thể đứng yên một chỗ lau rất lâu, dù sạch rồi nhưng vẫn đứng đó lau đi lau lại tưởng chừng như muốn chà luôn nền gạch, đứng yên một chỗ cố tình vặn vòi nước thật nhỏ từ từ nhìn giọt nước rơi vào chậu như thế nào. Hoặc là buổi chiều, tôi quét rác tập trung một chỗ rồi châm lửa đốt cháy; thực lòng nhìn ngọn lửa khi ấy cháy dù rất nhỏ thôi cũng khiến tôi như phát cuồng. Tôi có thể ngửi thấy mùi khói, tôi quan sát từ lúc ngọn lửa bén từ một chổ cho đến khi lan rộng ra hết, nhìn đống lá khô từ từ chuyển dạng sang tro bụi, nhìn làn khói xuyên qua bay tứ tung lên bầu trời. Có cảm tưởng như tôi có thể đứng yên nhìn cho đến khi hết mới thôi. Song song với cảnh tượng ấy, tôi lại suy nghĩ và xem lại những gì đã làm trong ngày và cho phép mình được lấy lại sự tĩnh lặng cần thiết là điều hạnh phúc nhất.
Chưa bao giờ đi đến chỗ đông người để tận hưởng cảm giác vui vẻ vì tôi chưa bao giờ thấy mình thuộc về nơi đó. Nhưng với ngày Tết thì tôi lại phá lệ một chút, tôi tranh thủ chạy ra ngoài chợ nhưng không chắc mình sẽ mua một món đồ cần thiết đâu. Ngày Tết cận kề, tôi thích không gian đủ màu sắc từ màu trắng của hoa lay ơn, màu vàng của những chậu hoa cúc xếp dài dọc đường, những chiếc bóng bay treo câu đối đỏ đang lơ lửng. Tiếng cười nói của người mua kẻ bán khắp chợ và đâu đâu cũng thấy sự tấp nập rộn ràng đang hiện diện. Tiếng dao chặt thịt lợn, tiếng đếm tờ tiền 1 2 3 4 5, tiếng gói bao bì cho khách hay chợt bay vào mũi mùi hương nhang..v… Hòa mình vào dòng người chỉ để làm một việc : Đó là quan sát và lắng nghe, chỉ có quan sát và lắng nghe mà thôi. Đêm giao thừa, bạn bè có rủ tôi đi ra xem bắn pháo hoa kỷ niệm nhưng tôi luôn lấy lý do để từ chối vì đám đông luôn khiến tôi thấy mệt mỏi . Riêng với Tết Nguyên Đán, tôi như một con người khác nhưng chỉ dạo quanh quanh một chút rồi lại đi về nhà.
Hoạt động ngày Tết mà có nhiều bạn cũng rất thích đó là gói bánh chưng. Có thể không biết gói nhưng họ lại thích giúp đỡ người khác trong gia đình những công việc phụ trợ như rửa lá gói bánh, vo gạo nếp, cắt tỉa những cái găm gói bánh. Tôi chỉ nhớ trong một comment của một bạn hướng nội có nói rằng, bạn rất thích ngồi hàng giờ một mình khi nấu bánh, bạn thích nhìn ngọn lửa bùng cháy, bạn thích nghe tiếng tách tách do tiếng than phát ra, bạn thích nghe tiếng nước sôi bên trong và bạn cũng rất thích nhìn thấy hơi nước bốc ra ngoài. Bạn ấy có nói thêm rằng bạn cảm thấy thực sự dễ chịu khi ngồi một mình mà không bị ai quấy rầy trong khi mọi người ngồi bên ngoài đang xem các chương trình trên truyền hình.
| Dân tộc ta có nhiều ngày Tết. Tết là cách nói tắt hai chữ lễ tiết. Có Tiết Thương Nguyên, Trung Nguyên, Hạ Nguyên, Thanh Minh, Đoan Ngọ, Trung Thu… Ngày tết nêu ở đây tức là nói tắt Lễ tiết Nguyên Đán (ngày đầu năm).
Ngày Tết, dân tộc ta có nhiều phong tục hay, đáng được gọi là thuần phong như khai bút, khai canh, hái lộc, chúc tết, du xuân, mừng thọ… Từ trẻ đến già ai ai cũng biết, không nhắc thì thanh thiếu niên cũng mua cho được cành hoa bánh pháo, nghèo cũng có chiếc bánh chưng, chai rượu. Vì vậy xin miễn liệt kê dài dòng, để trao đổi một vài phong tục đáng được duy trì phát triển. Tống cựu nghênh tân: cuối năm quét dọn sạch sẽ nhà cửa, sân ngõ, vứt bỏ những thứ rác rưởi, cùng làng xóm dọn dẹp nhà thờ, đình chùa, đường sá phong quang, tắm giặt, cắt tóc, may sắm quần áo mới, trang trí bàn thờ, lau chùi bàn ghế ấm chén và mọi thứ thức ăn vật dụng. Nhiều gia đình nhắc nhở, dặn dò con cháu từ phút giao thừa trở đi không quấy khóc, không nghịch ngợm, cãi cọ nhau, không nói tục chửi bậy, không vứt rác viết vẽ bừa bãi. Cha mẹ, anh chị cũng không quở mắng, tra phạt con em, đối với ai cũng tay bắt mặt mừng, vui vẻ niềm nở dầu lạ dầu quen. Đối với bà con xóm giềng dù trong năm cũ có điều gì không hay không phải, điều nặng tiếng nhẹ hay xích mích gì đều xúy xoá hết. Dầu có thực lòng hay không nhưng không để bụng, cũng không ai nói khích bác hoặc bóng gió, ác ý gì trong những ngày đầu năm. Dẫu mới gặp nhau ít phút trước, nhưng sau phút giao thừa coi như mới gặp, người ta chúc nhau những điều tốt lành. Hái lộc, xông nhà, chúc tết, mừng tuổi: ai cũng hy vọng một năm mới tài lộc dồi dào, làm ăn thịnh vượng, mạnh khỏe tiến bộ, thành đạt hơn năm cũ. Lộc tự nhiên đến, đi hai lộc (chỉ là một cành non ở đình chùa, ở chốn tôn nghiêm mang về nhà), tự mình xông nhà hoặc dặn trước người “Nhẹ vía” mà mình thích đến xông nhà. Bạn nào vinh dự được người khác mời đến xông thì nên chú ý, chớ có sai hẹn sẽ xúi quẩy cả năm đối với gia đình người ta và cả đối với bạn. ở thành thị thời trước, sáng mồng một, có một số người nghèo gánh một gánh nước đến các gia đình giầu có lân cận và chúc họ “Lộc phước dồi dào”. Những người này được thưởng tiền rất hậu. Nhiều người không tin tục xông nhà nhưng cũng phải dè dặt, chưa dám đến nhà ai sớm, sợ trong năm mới gia đình người ta xảy ra chuyện gì không hay đổ tại mình “Nặng vía”. Chính vì vậy, đáng lẽ sáng mồng một đông vui lại hoá ít khách, trừ những nhà đã tự xông nhà, vì tục xông nhà chỉ tính người đầu tiên đến nhà, từ người thứ hai trở đi không tính. Sau giao thừa có tục mừng tuổi chúc Tết. Trước hết con cháu mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Ông bà cha mẹ cùng chuẩn bị một ít tiền để mừng tuổi cho con cháu trong nhà và con cháu hàng xóm láng giềng, bạn bè thân thích. Lời chúc có ca có kệ hẳn hoi nhưng xem người ta thích nhất điều gì thì chúc điều đó, chúc sức khoẻ là phổ biến nhất. Chú ý tránh phạm tên huý gia tiên, tránh nhắc tới lỗi lầm sai phạm cũ, xưng hô hợp với lứa tuổi và quan hệ thân thuộc. Chúc Tết nhưng người trong năm cũ gặp rủi ro tai hoạ thì động viên nhau “Của đi thay người”, “Tai qua nạn khỏi”, nghĩa là ngay trong cái hoạ cũng tìm thấy cái phúc, hướng về sự tốt lành. Kể cả đối với người phạm tội vẫn với thái độ nhẹ nhàng, khoan dung. Nhưng, nhìn chung trong những ngày đầu năm, người ta kiêng không nói tới điều rủi ro hoặc xấu xa. Quanh năm làm ăn vất vả, ít có điều kiện qua lại thăm hỏi nhau, nhân ngày Tết đến chúc mừng nhau, gắn bó tình cảm thật là đặm đà ý vị; hoặc điếu thuốc miếng trầu, hoặc chén trà ly rượu, chẳng tốn kém là bao. Hiềm một nỗi, nhiều người còn quá câu nệ, công thức ruờm rà, không chủ động được kế hoạch. Nhiều vùng nông thôn, hễ đến chúc Tết nhau nhất thiết phải nâng ly rượu, nếm vài món thức ăn gì đó chủ mời vui lòng, năm mới từ chối sợ bị giông cả năm. Quà Tết, lễ Tết: Bình thường qua lại hỏi thăm nhau có khi cũng có quà, biểu lộ mối ân tình, nhưng phong tục ta đi lễ Tết vẫn có ý nghĩa hơn, nhất là đi trước Tết càng quý. Loại trừ động cơ hối lộ quan trên để cầu danh cầu lợi thì việc biếu quà Tết, tổ ân nghĩa tình cảm là điều đáng quý. Học trò tết thầy giáo, bệnh nhân tết thầy thuốc, con rể tết bố mẹ vợ… quà biếu, quà Tết đó không đánh giá theo giá thị trường. Nhưng cũng đừng nên gò bó, câu nệ sẽ hạn chế tình cảm: Không có quà, ngại không dám đến. Dân tộc ta tuy nghèo nhưng vẫn trọng nghĩa tình, “Lời chào cao hơn mâm cỗ”. Lễ mừng thọ: ở các nước Tây Âu thường mừng thọ vào dịp kỷ niệm ngày sinh, ở ta ngày xưa ít ai nhớ chính xác ngày sinh tháng đẻ nên vào dịp đầu xuân thường tổ chức mừng thọ lục tuần, thấp tuần, cửu tuần… tính theo tuổi mụ. Ngày tết ngày Xuân cũng là dịp mọi người đang rảnh rỗi, con cháu tụ tập đông vui. Cũng vào dịp đầu xuân, người có chức tước khai ẩn, học trò sĩ phu khai bút, nhà nông khai canh, thợ thủ công khai công, người buôn bán mở hàng lấy ngày: Sĩ, Nông, Công, thương “Tứ dân bách nghệ” của dân tộc ta vốn cần cù, ai cũng muốn năm mới vận hội hành thôn làm ăn suôn sẻ, đầu xuân chọn ngày tốt đẹp, bắt tay lao động sớm, tránh tình trạng cờ bạc, rượu chè, hội hè đình đám, vui chơi quá đà. Sau ngày mồng một, dù có mãi vui tết, hoặc còn kế hoạch du xuân, đón khách, cũng chọn ngày “Khai nghề”, “Làm lấy ngày”. Nếu như mồng một là ngày tốt thì chiều mồng một đã bắt đầu. Riêng khai bút thì giao thừa xong, chọn giờ hoàng đạo bắt đầu không kể mồng một là ngày tốt hay xấu. Người thợ thủ công nếu chưa ai thuê mướn đầu năm thì cũng tự làm cho gia đình mình một sản phẩm, dụng vụ gì đó (nguyên vật liệu đã chuẩn bị sẵn). Người buôn bán, vì ai cũng chọn ngày tốt nên phiên chợ đầu xuân vẫn đông, mặc dầu người bán chỉ bán lấy lệ, người đi chợ phần lớn là đi chơi xuân. Cờ bạc: Ngày xưa các gia đình có nề nếp quanh năm cấm đoán con cháu không được cờ bạc rượu chè nhưng trong dịp tết, nhất là tối 28, 29; gia đình quây quần bên nồi bánh chưng thì ông bố cho phép vui chơi, có cả trẻ con người lớn những nhà hàng xóm, những gia đình thân cận cùng vui. Tam cúc, cơ gánh, cờ nhảy, cờ tướng, kiệu, chắn, tổ tôm… ai thích trò nào chơi trò ấy. Đế lế khai hạ, tiễn đưa gia tiên, coi như hết Tết thì xé bộ tam cúc, thu bàn cờ tướng, cất bộ tổ tôm hoặc đốt luôn khi hoá vàng. Bài viết “Ngày tết có phong tục gì” trên https://www.informatik.uni-leipzig.de |
Những năm đổ lại đây, tôi không còn thấy hình ảnh người ta gói bánh như trước nữa, thay vào đó, họ sẽ nhờ một bên dịch vụ gói giùm hoặc mua luôn bánh chưng. Tôi còn nhớ mãi hôm 28 Tết về nhà nhưng không thấy gói bánh chưng nữa, hỏi ra mới biết là đã đem gạo, thịt, lá dong cho nhà bên đó để họ gói giúp và trả tiền công. Tự dưng lòng tôi thấy đượm buồn, tôi có cảm giác như mất đi thứ gì đó quen thuộc. Và đến khi tôi đọc được những bài báo nói về dịch vụ gói bánh thuê hay mua bánh, bán bánh chưng như ngoài chợ thì có vẻ như thời đại ai cũng hối hả quá mà không biết có còn giữ được phong tục này hay không. Chưa kể đến, người ta hay viện cớ dịp Tết là dịp để uống rượu bia xả láng không kiểm soát được để rồi xảy ra các vụ tai nạn đáng tiếc. Mỗi lần như vậy, tôi lại thấy bàng hoàng và đau lòng. Và từ đó tự dặn mình phải cẩn thận hơn những lời mời chè chén.
Dịp Tết là dịp gặp gỡ nhiều bạn bè người thân nhưng nhiều bạn hướng nội mà tôi biết lại có xu hướng chỉ muốn được giao lưu cùng những người mà họ cho là cảm thấy thực sự tin tưởng. Một cô gái có kể lại với mình rằng, cô chỉ thích được chơi cùng với những đứa cháu nhóc tì thân yêu của mình hơn là việc phải đi hết một vòng hàng xóm cùng cô bác anh chị em chúc Tết trong gia đình. Nếu là trong mâm lễ ngày Tết, trường hợp đông người thì cô sẽ ngồi cùng mọi người một lúc rồi lại vào trong góc bếp tiếp tục nghỉ ngơi và nếu trường hợp bữa tiệc đó chỉ có vài người thì dường như cô cười nói khá nhiều, thể hiện hình ảnh trái ngược hoàn toàn so với lúc có rất nhiều người vậy. Vấn đề theo mình ở đây vẫn là cô luôn giữ thái độ im lặng, giữ khoảng cách nếu có quá nhiều người nhưng sẵn sàng làm ngược lại nếu cô nhận thấy chỉ có vài người đến.
>Ảnh : mcsara.com
Một cô gái khi gửi tin nhắn nói về chủ đề này, cô cho biết “ Đơn giản thôi, nhà mình khi đến Tết là cả dòng họ cùng quây quần bên nhau ăn uống nói chuyện nhưng mình không thích không khí đó cho lắm. Đa phần họ là người lớn, những người bằng tuổi và những đứa em mình thì đang mải chơi và nhận thấy không thể nào hợp cạ chung. Ngồi nghe họ nói thì chẳng lấy làm gì vui, ở một mình vẫn thoải mái hơn”. Như trong mọi tình huống như thế, họ cũng chỉ ngồi một góc, quan sát và mỉm cười. Họ chỉ trả lời nếu ai đó hỏi và cùng lắm cũng chỉ hỏi những câu xã giao mang tính chất tương tác bình thường. Trong chừng đó thời gian, họ khá trầm tĩnh và nhỏ nhẹ.
Với người hướng nội, họ vẫn thích Tết vì ngoài dịp gặp bạn bè ra, họ còn thích được chiêm nghiệm lại những ý nghĩa ngày Tết trong cái nhìn của họ ở chợ phiên, các công việc như dọn dẹp nhà cửa, gói bánh hoặc thức khuya để nấu bánh. Họ sẽ lại được là chính họ, họ còn không phải cần giả vờ hướng ngoại như mọi ngày thêm nữa làm gì vì họ lại được trở về những con người ít nói như mình muốn. Xin đừng hiểu nhầm rằng họ đang trốn tránh các vấn đề của bản thân và sợ xã hội, chỉ là ngày Tết là dịp tốt nhất để họ sống đúng với tính hướng nội như bản chất vốn đã lâu nay của mình. Nó như một một chú rùa ẩn mình trong vỏ mai cứng, nó tận hưởng sự ấm áp trong đó chứ không phải vì sợ những yếu tố ảnh hưởng bên ngoài.
